08.04.20. ŚRODA
I. Lany poniedziałek.
Dzisiaj poznamy kolejną tradycję związaną ze Świętami Wielkiej Nocy – lany poniedziałek. Śmigus Dyngus, inaczej Poniedziałek Wielkanocny związany jest z tradycją oblewania wodą.
Zwyczaj ten był praktykowany między innymi przez Słowian. Uważali oni, że oblewanie się wodą sprzyja płodności, dlatego zwyczajowi podlegały przede wszystkim panny. Woda miała także symbolizować wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób, a później także z grzechu. Lany poniedziałek niegdyś miał bogatszą obrzędowość. Gospodarze o świcie wychodzili na pola i kropili je wodą święconą. Żegnali się przy tym znakiem krzyża i wbijali w ziemię małe krzyżyki wykonane z palm poświęconych w Niedzielę Palmową. Miało to zapewnić urodzaj i uchronić plony przed gradobiciem.
Obecnie w odróżnieniu od pierwotnych tradycji wodą oblewa się wszystkich, choć zwyczaj praktykowany jest przede wszystkim przez dzieci i młodzież. Poniedziałek Wielkanocny to dla Was okazja do kupienia specjalnych gadżetów, takich jak pistolety na wodę i różnego rodzaju sikawki, które pomogą Wam świetnie się bawić w tym dniu. Warto jednak pamiętać, żeby Śmigus dyngus traktować jedynie jako dobrą zabawę w gronie bliskich, rodziny, czy znajomych. Za oblewanie wodą przechodniów na ulicy lub nieznajomych można otrzymać karę.
Posłuchajcie wierszyka St. Karaszewskiego „Śmigus – dyngus”:
1. Rany Julek,
Rety Franek,
Patrz Michałek!
Dzisiaj lany poniedziałek!
2. Dzisiaj wielkie polowanie,
Polowanie – polewanie,
Uciekajcie, panie, panny,
Która nie chce
- chlup do wanny!
3. Pod kościołem się zbieramy,
wszystkie panny polewamy,
ta najbardziej przemoczona
będzie moja narzeczona!
4. Kubły, cebry, wiadra w ruch,
W młodym ciele młody duch!
Pompy, studnie, beczki, rów –
Jak się skąpiesz, bywaj zdrów!
5. Od podwórza – do podwórza,
tu kałuża, tam kałuża,
tu są szczapy, a tam chrust,
z wiadra, z cebra
w pannę – chlust!
6. Polej, Franek i Michałek,
dzisiaj lany poniedziałek!
A teraz, jak zwykle musicie odpowiedzieć na kilka pytań, ale najpierw poznajcie, co znaczą trudne, może niezrozumiałe dla was wyrazy, np.: kubły (inaczej wiadra), cebry (duże okrągłe naczynia drewniane do noszenia wody), pompy, studnie, szczapa (drewno uzyskane przez łupanie wzdłuż włókien). Łatwiej zrozumieć dziecku treść wiersza, gdy pozna znaczenie wszystkich wyrazów.
Pytania do wiersza:
- Jak mają na imię chłopcy występujący w wierszu?
- Dlaczego chcieli oni polać wodą dziewczyny?
- Jak nazywa się tradycja związana z poniedziałkiem wielkanocnym?
- Dlaczego chłopcy przygotowywali wiadra?
Proponuję piosenkę do słuchania „Obfitego dyngusa”.
https://www.youtube.com/watch?v=ErwpGSpgLEI
II. Zabawa ruchowa „Mokro – sucho”.
Dzieci tańczą swobodnie przy wybranej piosence dla dzieci. Na przerwę w muzyce zatrzymują się i słuchają, co powie mama. Jeżeli jest to słowo kojarzące się z wodą, np.: „deszcz”, „staw”, „kąpiel” uciekają i stają pod ścianą, a z rączek tworzą daszek nad głową. Jeżeli słowo wypowiedziane przez osobę dorosłą nie kojarzy się z wodą, np.: „słońce”, „piasek”, „kredki” – klaszczą i biegają po całym pokoju. W przerwach między zadaniami tańczą w rytm dowolnie wybranej piosenki.
Propozycja bajek dla dzieci o „Śmigusie dyngusie”:
https://www.youtube.com/watch?v=-dv7uiV91Ek
https://www.youtube.com/watch?v=VouHZDDp-hQ
https://www.youtube.com/watch?v=Cw-Qf3_3e2s